Onderstaande tekst publiceerden we in onze rapportage over 2018 ook al, maar hebben we aangevuld met een tekst over 2019. Scroll door naar 2019.

Wat heeft No More Blackface Leiden tot nu toe gedaan?

No More Blackface Leiden is in 2016 opgericht (toen nog Stop Zwarte Piet Leiden genaamd). Het is goed mogelijk dat er ook in Leiden al eerder protesten tegen Zwarte Piet gaande waren dan in de afgelopen jaren. In tegenstelling tot de landelijke protesten is over eerder Leids protest tegen Zwarte Piet naar ons weten nooit specifiek onderzoek gedaan. We kunnen daar in deze rapportage dus ook niet naar verwijzen. Wel weten we dat er ook in Leiden allerlei initiatieven tegen Zwarte Piet zijn geweest van ouders die niet zijn verbonden aan No More Blackface Leiden, op bijvoorbeeld de scholen en crèches waar hun kinderen naartoe gaan. Zwarte Piet is daardoor op een aantal Leidse scholen en crèches al afgeschaft of die figuur gaat op termijn afgebouwd worden. Deze initiatieven spelen zich vaak niet in de openbaarheid af.

Het volgende hoofdstuk kan daardoor niet volledig zijn voor alle activiteiten tegen Zwarte Piet in Leiden. We beperken ons tot de protesten en andere initiatieven die de afgelopen jaren zijn gedocumenteerd. De meeste daarvan zijn vanuit No More Blackface Leiden georganiseerd. Ook de activiteiten van organisaties die deelnemen aan No More Blackface Leiden, zoals Doorbraak en Theater de Generator, nemen we mee.

Vanaf 2008

Doorbraak doet al mee aan protesten tegen Zwarte Piet sinds 2008. In dat jaar organiseerde de organisatie samen met twee kunstenaressen en het Van Abbemuseum in Eindhoven een protestmars die werd afgeblazen vanwege een enorme stroom aan dreigementen. Op de website van Doorbraak verschenen sindsdien met enige regelmaat artikelen tegen Zwarte Piet, en ook werd er meegedaan aan protesten in de jaren erna. Deze activiteiten hadden weliswaar in eerste instantie een meer landelijk karakter - dat wil zeggen: ze speelden zich niet af in Leiden - maar ze werden wel mede georganiseerd en/of ondersteund vanuit het kantoor van Doorbraak in Leiden, destijds nog in Vrijplaats Koppenhinksteeg.

2014 / 2015

In Leiden zelf begint Doorbraak met protest in 2014. In oktober 2014 en november 2015 worden er op de website van Doorbraak artikelen geplaatst waarin een inspectietocht door de stad wordt beschreven, op zoek naar afbeeldingen van Zwarte Piet in diverse winkels. Opgeroepen wordt om deze winkels aan te schrijven met het verzoek om de Zwarte Piet-producten en -afbeeldingen te verwijderen. In 2014 en 2015 werden inspectierapporten geschreven.

Tijdens een inspectietocht van een Zwarte Piet-controleteam op 9 oktober werden er in Leidse filialen van diverse winkelbedrijven allerlei Zwarte Piet-producten aangetroffen. Het gaat om de winkelketens Albert Heijn (chocolade, Playmobil, Zwarte Piet-verkleedspullen) Bart Smit (Playmobil), Xenos (veel prullaria), Intertoys (Playmobil), Kruidvat (inpakpapier), HEMA (chocoladeletters), Dirk (chocolademunten), Dirx (snoepstaafjes), Action (snoepgoed, knutselmateriaal, kleurboeken) en Jumbo (chocoladeletters, kruidnoten).

Tijdens diverse inspectietochten van een Zwarte Piet-controleteam werden er in Leidse en Haagse filialen van diverse winkelbedrijven onlangs allerlei Zwarte Piet-producten aangetroffen. Het gaat om winkels van Albert Heijn (chocolade), Xenos (prullaria), Intertoys (Playmobil- en Little People-poppetjes, Piet-verkleedpakken), HEMA (chocolade), Dirk (chocolade), Trekpleister (chocolade), Action (snoepgoed en knutselmateriaal), Zeeman (prullaria), Jumbo (snoepgoed), Lijst en Kado (Zwarte Piet-etalage), Van der Wiel Optiek (Zwarte Piet-etalage) en Jamin (snoepgoed).

Op 29 september 2015 werd er door de Leiden Debating Union een discussie georganiseerd over Zwarte Piet in Leiden.

De avond was georganiseerd door een debatclub van Leidse studenten en werd ingeleid door burgemeester Lenferink. Aan het einde van de avond was de sfeer merkbaar anders. voor- en tegenstanders gaan samen aan de slag om een mooie Leidse oplossing te bedenken. Ook de scholen moeten daarbij worden betrokken.

Interview Burgemeester Henri Lenferink:
En we hebben ook met elkaar geconstateerd dat als we iets willen wijzigen dat we dat hier in Leiden niet van de een op de andere dag willen, maar dat we dat op basis van een verhaal op een langere termijn willen, en dat is een mooie lijn met elkaar.

Interview met Centrummananger Erwin Roodhart:
Het mooie is van deze avond dat men hierna in debat om te kijken of er oplossingen zijn. Ik denk dat wel de gemene deler is, we willen er niemand mee kwetsen, dat hebben we al die jaren niet gewild. [...] Ik denk dat we als stad daar wel een keuze in moeten gaan maken. [...] We bespreken dingen met elkaar zegt de burgemeester altijd in Leiden. Dat gebeurt hier ook. En ik geloof daar heilig in dat daar iets moois uitkomt. Die koers moet je met z'n allen bepalen en vervolgens varen. [...] Tegelijkertijd werd hier vanavond ook gezegd: we zijn nu in het jaar 2015 en we kunnen naar voren kijken. Geschiedenis schrijven wat dat betreft. Dus hoe gaat die geschiedenis eruit zien?

Deze debatavond met enige tientallen aanwezigen wordt nog steeds door de gemeente aangehaald als reden voor de weg van de "geleidelijke verandering" die Leiden heeft ingezet. Het duurde echter nog drie jaar voordat hier een concreet stappenplan inclusief tijdspad aan werd gekoppeld, zie verderop.

2016

In 2016 organiseert Doorbraak op 30 oktober een bijeenkomst onder het motto "Tot hier en niet verder" in de Leidse Vrijplaats aan de Middelstegracht 36. Jerry Afriye van de landelijke anti-Zwarte Piet beweging hield daar een praatje. Op die bijeenkomst werd door Doorbraak en andere lokale Leidse activisten No More Blackface Leiden (toen nog genaamd: actiegroep Stop Zwarte Piet Leiden) opgericht. Tijdens de Leidse intocht van 19 november organiseerden zij een protest langs de route van de intocht.

Voorafgaand aan het protest werd een persbericht rondgestuurd. Ook op Facebook geeft de actiegroep uitleg. Op de website van Doorbraak werd kritiek geleverd op de gang van zaken tijdens het aanmelden van de demonstratie.

Wij eisen van de gemeente dat er zaterdag geen traditionele Zwarte Pieten zullen meelopen bij de intocht, en dat er de komende weken bij het Huis van Sinterklaas geen traditionele Zwarte Pieten worden ingezet. Indien er wel Zwarte Pieten aanwezig zullen zijn bij een of beide evenementen vragen we hierbij aan gemeenteraadsleden om daarover raadsvragen te stellen. Waarom is er gekozen voor een “geleidelijke” verandering van het Sinterklaasfeest? Minder racisme is immers nog steeds racisme. En kan de gemeente garanderen dat er in de toekomst wel een discriminatievrije omgeving komt?

Op zaterdag 19 november organiseert actiegroep Stop Zwarte Piet Leiden een protestactie tegen de aanwezigheid van Zwarte Pieten tijdens de intocht van Sinterklaas in Leiden. Zwarte Piet is een racistische karikatuur van mensen van Afrikaanse herkomst. De inwoners van Leiden en alle andere mensen behoren hier niet aan blootgesteld te worden. De gemeente Leiden ondersteunt de lokale intocht van Sinterklaas in het bijzijn van deze karikatuur en daarmee houdt de gemeente racisme in stand. Wij eisen dat de gemeente stopt met het bieden van ruimte aan racisme.

Stop Zwarte Piet Leiden heeft het protest bij de gemeente aangemeld en werd daarop uitgenodigd voor een gesprek met de politie en de verantwoordelijke ambtenaar. Tijdens dat gesprek bevestigde de agent dat ook dit jaar nog steeds traditionele Zwarte Pieten zullen meelopen. Zo’n negentig procent zal zwartgeschminkt zijn, aldus zijn inschatting. Na het gesprek kreeg het actiecomité een “definitieve kennisgeving van betoging opgestuurd”. [...] Een aantal voorwaarden zijn standaard in Leiden, zo vertelde de agent. Zoals bijvoorbeeld: “De teksten op de spandoeken zullen niet discriminerend, beledigend of opruiend zijn”. [...] De Leidse intocht is zelf een vergunningsplichtig evenement. [...] Voor een evenement moet echter wel een vergunning worden verkregen, en de gemeente geeft die ieder jaar af voor de intocht. De vraag rijst waarom de gemeente daarbij niet standaard de voorwaarde stelt dat de intocht geen “discriminerende of beledigende” elementen mag bevatten. Tot die conclusie moeten we wel komen, of het moet zijn dat die voorwaarde wel wordt gesteld, maar niet gehandhaafd. De gemeente staat immers nog steeds toe dat er “traditionele” Zwarte Pieten meelopen in de officiele intocht. Sterker nog: de gemeente is zelfs “hofleverancier” en financierder van die intocht. Hoe kan dat? Na alle kritiek van anti-racisme activisten op Zwarte Piet, met talloze demonstraties, ingezonden brieven, klachten en blogs, en na uitspraken van het VN-mensenrechtencomité, de Amsterdamse rechtbank, het College voor de Rechten van de Mens en de Kinderombudsvrouw tegen Zwarte Piet?

De sfeer tijdens de intocht was "grimmig" zoals meerdere lokale websites berichten (zoals hier). Voorstanders van Zwarte Piet hadden opgeroepen om in Zwarte Piet-kostuum naar de intocht te komen. Ter plekke werden de anti-racistische demonstranten opgewacht door extreem-rechtse activisten en boze omstanders. Ook Doorbraak en een andere organisator schrijven een verslag van de intocht.

De tegenstanders van Zwarte Piet, onder aanvoering van Jerry Afriyie, gaven aan op de Beestenmarkt te zullen protesteren tegen Zwarte Piet. Hierbij wordt gezegd dat KOZP vreedzaam zal protesteren. De voorstanders van Zwarte Piet gaven tevens aan te zullen protesteren vóór Zwarte Piet op de Beestenmarkt. Geruchten gaan hierbij dat de oproep is je als Zwarte Piet te verkleden tijdens het protest.

Zowel bij het station, als onderweg werden de actievoerders omringt door agenten. Ook reden er twee busje van de Mobiele Eenheid mee met de stoet. Om de actievoerders en een handvol tegendemonstranten uit elkaar te houden. Vooral op de Lange Mare bleek dat nodig. Een groepje wild uitziende mannen schreeuwde de demonstranten allerlei verwensingen toe. Bij de Hartebrugkerk ging het er lange tijd rustig aan toe. Er waren spandoeken en spreekkoren die teksten scandeerden als ‘Zwarte Piet is verdriet’, ‘No more blackface’ en ‘racisme nee’. Toen na enige tijd een vrolijk dansende Zwarte Piet ten tonele verscheen zwollen de koren aan. Totdat agenten de piet met zachte dwang van de demonstranten wegleidde. […] Toen rond 13.15 uur de Sint en zijn gevolg via de Haarlemmerstraat naar de Hooglandse Kerkgracht trokken, zette het massaal opgekomen publiek luidkeels het ene na het andere sinterklaasliedje in. Vlak voor de demonstranten riep een groepje mensen luidkeels ‘Zwarte Piet, Zwarte Piet, Zwarte Piet’. Daarmee werd de in omvang beperkte groep demonstranten met gemak overstemd.

In het radioverslag op minuut 8:25:
Er worden folders in het publiek worden gestrooid. Die zijn van de organisatie Identitair Verzeti. Er staat op Red Zwarte Piet.”

Van de beloofde tien procent roetveegpieten was weinig te bekennen. Wel waren er kannibalenpieten met mensenbotjes in hun kroespruiken. Men had er dus nog een racistisch schepje bovenop gedaan. Was er niemand onder de vast en zeker honderden medewerkers aan de optocht en alles wat daarbij komt kijken die heeft gezegd: je kunt het wel grappig vinden, maar dit kan toch echt niet? Waarschijnlijk is de complete organisatie wit, en het is zelfs niet uit te sluiten dat het een opzettelijke provocatie is geweest richting de zwarte anti-blackface beweging. Enkele van de Zwarte Pieten gooiden extra hard pepernoten in onze richting. Neo-nazi’s gooiden met mayonaisekuipjes van McDonald’s en flyers met daarop zielige leuzen als “help” en “red” Zwarte Piet, alsof het niet om een fantasiefiguur gaat. Na afloop bleven veel racisten hangen rond ons ‘vak’. Nadat die gesommeerd waren om te vertrekken en dat dus op een na ook deden, konden wij ook teruglopen naar het station.

De stoet was trouwens een half uur vertraagd doordat neo-nazi’s de optocht hadden gestremd en vervelend deden tegen die paar aangepaste Pieten die ook meeliepen. Er moest zelfs zo’n alternatieve Piet worden ontzet. Dit jaar hebben ze er trouwens nog een schepje bovenop gegooid in Leiden, en Zwarte Pieten zonder muts een bot in hun afro gedaan en hen kleren aangetrokken die verwijzen naar Afrikaanse stammen.

De 'Kannibaalpieten' uit Leiden veroorzaakten veel ophef, bericht UnityTV.

Er is veel ophef over de zogenoemde “Kannibaalpietjes”, die met botjes in hun kroespruiken en pantervelletjes aan, in de sinterklaasoptocht in Leiden meeliepen afgelopen zaterdag. [...] Op Facebook reageerden mensen verontwaardigd en het bericht is in korte tijd ook meer dan honderd keer gedeeld. “Hoe is het mogelijk”, “echt smerig gewoon” en “glashard durven beweren dat racisme niet bestaat in Nederland” zijn enkele reacties. Stichting Sinterklaas in Leiden, de organisatie achter de intocht, is geschrokken van de commotie van de “Kannibaalpietjes,” en laat weten dit niet zo bedoeld te hebben. De Stichting probeerde zich aan te sluiten bij de Leidse actualiteit, in dit geval T-rex Trix. De dino heeft de stichting Sinterklaas in Leiden geïnspireerd tot het toevoegen van een aantal prehistorische dino-Pieten. “Achteraf blijkt dit een ongelukkige keuze te zijn geweest, die helaas anders is geïnterpreteerd dan bedacht.” Dat laat een woordvoerder van Stichting Sinterklaas in Leiden weten. “Daarmee spijt het de Stichting Sinterklaas in Leiden als mensen dit als kwetsend hebben ervaren. We betreuren de verwarring en zullen proberen dit voortaan te voorkomen.”

Doorbraak had naast het protest van Stop Zwarte Piet Leiden al op 9 november een klacht ingediend bij de gemeente Leiden over de aanwezigheid van Zwarte Piet bij de lokale intocht. De ik-figuur in deze klachtbrief is de woordvoerder van Doorbraak. Na afloop van de intocht werd de klacht nog aangevuld op 29 november. Op de klacht is nooit een antwoord gekomen.

Op de homepage van het Leidse intochtcomité staat prominent een Zwarte Piet-figuur, waardoor het duidelijk is dat het comite ook in 2016 geen afstand wil doen van deze racistische karikatuur. De gemeente Leiden wordt genoemd als een van de “hofleveranciers” van de stichting Sinterklaas in Leiden, die de intocht organiseert. Ik baseer me verder op een bericht op De Volkskrant-website van 5 november 2016 waarin gesteld wordt: “Leiden: 'Al jaren zijn Rembrandt Piet, Elvis Piet en Professor Piet bekende pieten die een rol spelen bij de intocht van Sinterklaas in Leiden. In 2015 was er ook een aantal grijze Pieten met een andere kleur pruik en werd door de pieten geen rode lippenstift en oorringen meer gedragen. Ook dit jaar wordt weer geleidelijk een verandering in het uiterlijk doorgevoerd. Naast de diverse themapieten zijn er ook pieten met roetvegen te zien waarmee we ook aansluiten bij de landelijke verhaallijnen.'” (vetgedrukt door mij toegevoegd) […] Ik klaag erover dat de gemeente Leiden ervoor kiest om de racistische elementen binnen de Leidse Sinterklaasviering geleidelijk uit te faseren. Racisme dient namelijk niet afgebouwd te worden, maar stopgezet.

Het lijkt mij dat de gemeente ook een zorgplicht heeft jegens de inwoners van Leiden, waaronder zwarte volwassenen en kinderen. Ook in Leiden hebben zwarte en witte kinderen recht op een discriminatievrije omgeving. [...] Tijdens de intocht van 2016 waren er niet alleen “traditioneel” zwartgeschminkte Zwarte Pieten, maar ook “Kannibaalpieten” aanwezig. Alsof Zwarte Pieten nog niet erg genoeg waren, gaat men in Leiden nog een stap verder in het racistisch karikatureren van mensen van Afrikaanse herkomst. Zwarte mensen werden in Leiden door de "traditionele" Zwarte Pieten opnieuw voorgesteld als inferieure, kinderlijke, dommige en vrolijke wezens. Dit is onderdeel van een lange racistische traditie waarbij witte mensen zich verkleden en schminken als zwarte mensen, zoals bijvoorbeeld in de VS bij de daar overigens al decennialange afgeschafte “blackface”-figuur. In Leiden komt daar nu nog een andere stereotypering van mensen van Afrikaanse herkomst bij: Kannibaalpieten als toppunt van de “onbeschaafde” en “wilde” zwarte mensen. Was er nu echt niemand onder al die honderden mensen die van tevoren bezig waren met de intocht, die zei: "Maar dit kan toch niet?". Het is voor de gemeente Leiden niet voldoende om achteraf te zeggen: “We bedoelden het niet zo” en “Achteraf blijkt dit een ongelukkige keuze te zijn geweest die helaas anders is geïnterpreteerd dan bedacht”, zoals de stichting Sinterklaas in Leiden. Niet alleen de stichting Sinterklaas in Leiden moet in het openbaar excuses aanbieden, maar ook de gemeente zelf. Daarnaast zou de gemeente moeten aangeven hoe in het vervolg kan worden voorkomen dat nogmaals dit soort "ongelukkige" beslissingen worden gemaakt.

Op 2 december organiseerde Theater de Generator samen met Doorbraak een bijeenkomst in de Leidse Vrijplaats over witte privileges en Zwarte Piet.

Ja, het is weer december. En het kan je niet ontgaan zijn dat het fenomeen Zwarte Piet al jaren ter discussie staat in het publieke debat. Maar. Niet dankzij witte mensen. Het probleem is dat witte mensen verantwoordelijk zijn voor racisme en tegelijk positieve verandering vaak tegenhouden. Hier willen we het deze avond graag open en eerlijk over hebben. Met de bezoekers én de vrijwilligers van Vrijplaats Leiden, die voor een groot deel wit zijn. Hoe streef je precies naar een eerlijkere samenleving? En hoe kunnen we de ongelijke machtsverhouding tussen wit en zwart actief afbreken?13

2017

In 2017 ging Stop Zwarte Piet Leiden verder als No More Blackface Leiden. Begin november 2017 stuurde de actiegroep een brief aan het college van Burgemeester en Wethouders om te "stoppen met promoten van het Zwarte Piet-racisme". Daarover verscheen ook een artikel in het Leidsch Dagblad. De gemeente reageerde op de open brief alleen via de media.

Tot nu toe vindt de Leidse intocht elk jaar plaats met Zwarte Pieten. Ook in het Huis van Sinterklaas, in De Waag, zijn Zwarte Pieten aanwezig. De Zwarte Piet-figuur is een racistische karikatuur van mensen van Afrikaanse herkomst. Zoals u weet, moet racisme worden uitgebannen. Als inwoners van Leiden willen wij niet worden blootgesteld aan de Zwarte Piet-figuur. Wij willen niet geconfronteerd worden met deze negatieve stereotypering van mensen van Afrikaanse herkomst. Wij verzoeken u om uw verantwoordelijkheid te nemen en ervoor zorg te dragen dat de intocht van Sinterklaas vrij is van racistische uitingen. Wij vragen u dan ook om al die stappen te nemen die nodig zijn om de racistische Zwarte Piet-figuur in zijn geheel en voorgoed uit de jaarlijkse intocht te laten verwijderen. [...] Wij verzoeken daarom burgemeester Lenferink om niet langer meer deel te nemen aan de jaarlijkse intocht van Sinterklaas, zolang die intocht vergezeld gaat van Zwarte Pieten. En wij verzoeken de gemeente Leiden om geen subsidie meer te verstrekken ter financiering van de intocht en van het Huis van Sinterklaas, zolang daar Zwarte Pieten bij aanwezig zijn.

Waarschijnlijk lopen er naast de Mondriaanpieten dit jaar ook weer Zwarte Pieten mee, zeggen zowel actiegroepen voor als tegen Zwarte Piet. De gemeente wil dit nog niet bevestigen. ,,In 2015 is afgesproken dat in Leiden geleidelijk een verandering in het uiterlijk wordt doorgevoerd. Die lijn wordt ook dit jaar voortgezet’’, meldt de woordvoerder van de burgemeester. Actiegroep No More Blackface Leiden - die bestaat uit zo’n vijftien mensen - schreef eerder deze week een brief aan het college van burgemeester en wethouders. Hierin roepen ze burgemeester Henri Lenferink op om niet naar de intocht te komen en te stoppen met het verstrekken van subsidie zolang er nog Zwarte Pieten meedoen. ,,Hij is als vertegenwoordiger van alle Leidenaren bezig om racisme te ontvangen. We vinden dat het niet kan dat hij racisme binnenhaalt en er ook indirect subsidie aan verstrekt’’, zegt Joris Hanse van de actiegroep, die vorig jaar in een iets andere samenstelling nog Stop Zwarte Piet Leiden heette. ,,Een aantal grote steden is al omgegaan, in Amsterdam zijn ze al helemaal weg. Waarom in Leiden nog niet?’’

In een reactie schrijft de gemeente: 'Er is begrip voor het standpunt, echter er zijn ook mensen die er anders over denken. Reeds in 2015 is in Leiden een debat georganiseerd tussen voor- en tegenstanders. De uitkomst is geweest dat in Leiden geleidelijk een verandering in het uiterlijk wordt doorgevoerd. Die lijn wordt ook dit jaar voortgezet.'

Ook gemeenteraadsleden kregen een brief van de actiegroep. Naar aanleiding van deze brief vonden er gesprekken plaats tussen No More Blackface Leiden en de politieke partijen GroenLinks en de PvdA. Beide partijen gaven in de gesprekken aan dat zij blij waren dat Zwarte Piet ging veranderen. Zij zagen op dat moment geen taak voor de partij om ervoor te zorgen dat die verandering daadwerkelijk zou gaan plaatsvinden. In januari 2018 sprak een activist van No More Blackface Leiden ook met een raadslid van de Partij voor de Dieren, die stelde dat ze het ermee eens was dat Zwarte Piet moest veranderen.

No More Blackface Leiden benadrukte op Omroep West nog eens dat er in 2016 nog 'Kannibaalpieten' meeliepen tijdens de intocht.

Een rappende Sinterklaas bezocht een paar dagen voor de intocht de toenmalige wethouder Robert Strijk, die dat jaar als locoburgemeester Sinterklaas zou onthalen.

Wethouder Robert Strijk is woensdagmiddag voor het academiegebouw verrast door een actie-Sinterklaas. Deze Sinterklaas heeft een rap gehouden waarin hij aangeeft de hulp van de wethouder nodig te hebben om van Zwarte Piet af te komen. Strijk vertegenwoordigd zaterdag de gemeente bij de intocht in Leiden. De protestgroep No More Blackface had de actie georganiseerd. [...] Strijk reageerde volgens de actiegroep dat 'hij vind dat naar beide kanten in het Zwarte Piet-debat geluisterd moet worden.'

Wethouder, kijk me in mijn ogen en wees niet hypocriet
Ik wil het met je hebben over Zwarte Piet
Ik heb een droom gehad vannacht
Badend in zweet werd ik wakker, en ik dacht:
[...] Ik was trots, niet dwaas, IK WAS: Sin ter klaas
Die ALLE kids belangrijk vindt, ongeacht hun kleur
En die racistische pestkoppen
Man, slecht voor mijn humeur
Kleine Ray wordt uitgescholden voor Zwarte Piet
Dit is geen kinderfeest meer, dit is zwart verdriet
Zwart verdriet
Zwart verdriet
Maar even terug … naar mijn intense droom
Daarin zag ik m´n boot, het was eg niet vroom
De vele Zwarte Pieten. Zwaaiend aan boord
Zwarte schmink op hun gezichten, wacht: dit is niet hoe het hoort
En dan ineens. Kreeg ik een flashback
De tot slaaf gemaakten. Nu niet aan dek
Maar in het ruim van die schepen
Waar Hollandse kolonisten deals uit sleepten
We maakten hen tot voorwerp, aan werk op de plantages
En dan nu? Pronken blackface-poppen? In de etalages?
Object van vermaak voor witte mensen keer op keer
Wethouder, ik spreek je toe want ik wil niet meer
Dit leven als witte onderdrukker, joh, het is verkeerd

Een dag later sprak een vertegenwoordiger van No More Blackface Leiden samen met Sinterklaas in bij de Leidse gemeenteraad. Omdat er dreigementen werden geuit door extreem-rechtse lieden, organiseerde No More Blackface op het laatste nippertje een kleine manifestatie op het Stadhuisplein ter bescherming van de insprekers.

De actiegroep No More Blackface Leiden kwam vanavond naar het Leidse stadhuis om daar in te spreken in de raadscommissie Onderwijs en Samenleving. Daar vroeg een woordvoerder de gemeenteraad om per direct Zwarte Piet te schrappen uit het het programma rondom de Sinterklaasviering. Locoburgemeester Robert Strijk wilde nog geen inhoudelijke reactie geven op dit verzoek. Hij gaf aan na de Sinterklaasviering hier verder over in gesprek te gaan. Als reactie op de inspraak van No More Blackface Leiden, riep Pegida Zwarte Piet-aanhangers op om ook naar het stadhuis te komen. Een handje vol pro-Zwarte Piet demonstranten gaf daar gehoor aan, maar er ontstonden geen ongeregeldheden op het Stadhuisplein. Uit voorzorg was er veel politie aanwezig en was er bij de Koornbrug een stuk afgezet voor de demonstranten.

Tegenover media heeft de gemeente Leiden aangegeven dat men in 2015 een proces van “geleidelijke verandering” van de Zwarte Piet-figuur zou hebben ingezet. Wij hebben daar tot nu toe bijzonder weinig van gemerkt. Hoe ziet het proces van die “geleidelijke verandering” eruit? Gaat Zwarte Piet op termijn helemaal uit de Leidse intocht verdwijnen? Zo ja, wanneer dan? Wie bepaalt wanneer de intocht zal plaatsvinden zonder Zwarte Pieten? Wie beslist daarover? Het Centrummanagement? Het intochtcomité? De Zwarte Piet-vrijwilligers? Het gemeentebestuur? Alle vier tesamen? Uit de aanwezigheid van Kannibaalpieten bij de intocht van 2016 hebben we in elk geval moeten vaststellen dat de racistische karikatuur vorig jaar nog eens extra is benadrukt. Dat geeft ons bepaald niet het vertrouwen dat Zwarte Piet in Leiden afgeschaft gaat worden.

Wij zijn tegen een “geleidelijke verandering” van Zwarte Piet. Racisme verander je namelijk niet geleidelijk. Racisme bestrijd je en schaf je af. Racisme moet worden uitgebannen. En wel nu, en niet over een paar jaar. Want over racisme valt niet te polderen, hoe graag bestuurders dat ook zouden willen. We zien het grote risico dat het beleid van “geleidelijke verandering” wordt ingezet als een zoethoudertje. Als een middel om te proberen om alle partijen in het Zwarte Piet-debat tevreden te houden. Wij willen de gemeente hierbij laten weten dat dat niet gaat lukken. Zolang de Zwarte Piet-figuur blijft meedoen aan de Leidse intocht, zolang zullen tegenstanders van Zwarte Piet opstaan en hun stem laten horen. Wij eisen dat het Zwarte Piet-racisme per direct uit de Leidse intocht verdwijnt.

De dag voor de intocht hingen onbekenden een spandoek boven de A4 met daarop de tekst: "Zwarte Piet snel weg!", meldt de website van Doorbraak. Het spandoek werd door de politie weggehaald.

Op de dag van de intocht zelf organiseerde No More Blackface geen manifestatie. Wel leverde de actiegroep kritiek op wethouder Robert Strijk die Sinterklaas en de Zwarte Pieten onthaalde. Sympathisanten hingen twee spandoeken op in de stad, met daarop de tekst: "Zwarte Piet niet". Een daarvan hing op de Churchillbrug, waar alle boten met Sinterklaas en de Pieten onderdoor voeren. De andere werd vanaf het terras van Hudson Bay (de voormalige V&D) uitgehangen.

Op een enkel spandoek na hebben tegenstanders van Zwarte Piet tijdens de intocht van Sinterklaas in Leiden nauwelijks van zich laten horen. De politie was wel voorbereid op protest en was zichtbaar aanwezig aan de randen van de Beestenmarkt waar de sint met zijn pieten om 12.00 uur aanmeerde.

Ook in 2017 was de extreem-rechtse actiegroep Identitair Verzet weer aanwezig tijdens de intocht. Verkleed als Zwarte Pieten deelden zij pepernoten en stickers met de tekst "ons erfgoed, hun toekomst, onze strijd" uit, evenals kleurplaten waarop de Sint aankomt op een boot van Identitair Verzet.

Op de website van Doorbraak werd een verslag van het verlopen van de intocht geplaatst.

Opnieuw bleek helemaal niets van het officiële gemeentelijke standpunt dat het blackface-racisme jaarlijks iets verder afgebouwd gaat worden, wat op zich al een schandalige opvatting is: racisme bouw je namelijk niet af, dat schaf je af, en wel per direct. Er waren overigens nauwelijks roetveegpieten te bekennen – die sowieso geen echte oplossing vormen – en met de blackface-beer leek men er dit jaar opnieuw een schepje bovenop te willen doen.

2018

Op woensdag 10 januari 2018 vond er een gesprek plaats tussen drie activisten van No More Blackface Leiden en de gemeente, vertegenwoordigd door onder andere burgemeester Henri Lenferink en wethouder Robert Strijk. In dat gesprek spraken zowel de burgemeester als de (toenmalige) wethouder zich uit voor verandering van Zwarte Piet. Zij wilden echter nog steeds vasthouden aan de geleidelijke verandering die met het debat van 2015 (zie eerder) zou zijn ingezet. Concrete consequenties eraan verbinden als de beloofde verandering zou uitblijven, wilden zij niet. Wel zouden zij gaan praten met het Centrummanagement Leiden, dat de intocht organiseert en financiert. De gemeente stelde voor om een bijeenkomst te faciliteren waar de vrijwilligers die Zwarte Piet spelen en No More Blackface Leiden voor uitgenodigd zouden worden.

Na intern beraad ging No More Blackface Leiden akkoord met het meedoen aan een bijeenkomst over verandering van Zwarte Piet. Maar in april meldde de gemeente dat er eerst een besloten bijeenkomst georganiseerd zou worden door het Centrummanagement en Stichting Sinterklaas in Leiden (SIL). Vervolgens stuurde de gemeente samen met het Centrummanagement Leiden en SIL op 30 mei 2018 een persbericht uit dat de deelname van Zwarte Pieten aan de Leidse intocht in twee jaar tijd afgebouwd zou gaan worden.

Het besluit komt na een overleg tussen de voorzitter van de Stichting Sinterklaas in Leiden, Jeffrey Glasbergen, centrummanager Hans Gennotte en burgemeester Henri Lenferink. In een reactie laten ze weten: 'Alle betrokken partijen willen een feest voor alle kinderen organiseren. Daar hoort niet bij dat er bepaalde groepen zich buitengesloten voelen.'

---

Vanaf volgend jaar zijn er bij de Sinterklaasintocht in Leiden alleen nog maar roetveegpieten. Dit jaar bestaat de helft van de hulpjes van de sint al uit roetveegpieten. Dat hebben de Stichting Sinterklaas in Leiden (SIL), het Centrummanagement Leiden en de gemeente besloten.

Centrummanager Hans Genotte:

Het veranderingsproces wat we de afgelopen jaren hebben doorgezet, dat moet op een gegeven moment ook gewoon klaar zijn. [...] We gaan zorgen dat het weer een feest wordt voor alle kinderen in Leiden. [interviewer] Was dat het dan niet? Voor de meeste kinderen wel, maar er waren toch groepen die zich buitengesloten voelden. [...] Komende editie gaan we naar 50% van de schoorsteenpiet en volgend jaar willen we inzetten op totale schoorsteenpieten. [...] Zowel bij de centrale intocht als bij het Huis van Sinterklaas. Maar bijvoorbeeld Sinterklaas die in de wijk op bezoek komt. [...] Dat zijn aparte organisaties en we laten hun de mogelijkheden om organiseren zoals zij het voor ogen hebben. [...] Er kan inderdaad uiteindelijk blijken dat een aantal traditionele Pieten niet meewillen in die verandering. En dat mag ook, dat is dan uiteindelijk hun keuze. En dan zullen we hun uiteindelijk ook gaan bedanken voor de jarenlange inzet. [...] We hebben ingezet op het verhaal zoals het bij de kinderen bekend is. En dat is toch dat de Piet allemaal roetvegen in zijn gezicht heeft van het neerdalen in de schoorsteen om de pakjes te komen brengen.

Burgemeester Henri Lenferink:

We willen met elkaar dat Sint-Nikolaas een kinderfeest is en we hebben de afgelopen jaren gemerkt enerzijds dat er heel veel discussie over is, daar willen we eigenlijk gewoon vanaf, want we willen dat het feest centraal staat en niet dat we al die tijd met die discussie blijven hangen. En we moeten er ook een beetje rekening mee houden dat al heeft nooit iemand bedoeld dat Zwarte Piet pijn deed, een uiting van discriminatie was, [...] maar we moeten aan de andere kant ons ook realiseren dat er toch mensen zijn bij wie dat pijn doet. En dat is ook iets waar je rekening mee moet houden. [...] Dit is best pijnlijk voor een aantal mensen die al heel lang Zwarte Piet zijn en die eigenlijk vinden dat het onzin is, dat idee over discriminatie, dat snap ik heel goed, want zoals ik straks al zei, niemand heeft dat ooit mee voorgehad. [...] [interviewer] Volgens mij is het alweer een paar jaar geleden dat u op een bijeenkomst in het Volkshuis heeft gezegd waar over dit onderwerp werd gediscussieerd. [...] We hebben toen al gezegd: we gaan veranderen. Dat hebben we toen met elkaar geconcludeerd. Het enige wat we toen nog niet hadden afgesproken en in welk tempo dan en wanneer is het dan klaar. Dat leidde er ook een beetje toe dat het een beetje bleef doorzeuren. En nu hebben we gezegd laten we er maar gewoon een streep onder zetten en dat is denk ik een verstandige keuze. [...] Amsterdam was ons voor en daar hebben we goed naar gekeken hoe die dat gedaan hebben en die hebben eigenlijk dezelfde afweging gemaakt.

Doorbraak gaf een reactie op haar website.

Een overwinning voor de voornamelijk zwarte activisten die de afgelopen decennia overal in het land hebben gestreden tegen Zwarte Piet, en natuurlijk ook voor de activisten die de afgelopen jaren specifiek in Leiden actie voerden. [...] Helaas zullen Leidenaren dit jaar bij de intocht dus nog wel geconfronteerd worden met een flinke club blackface-figuren. Het is schandalig dat men in het kader van het polderen doodleuk kan besluiten om toch nog maar een jaartje racisme te accepteren. Racisme is een misdaad, en dient daarom per direct afgeschaft te worden en niet langzaam afgebouwd. Daarnaast zijn er vraagtekens te plaatsen bij de vervanger van Zwarte Piet, de roetveegpiet. Ook vorig jaar waren er al enkele roetveegpieten bij de intocht, die helaas nog verdacht veel leken op traditionele Zwarte Pieten. Hun gezichten waren nog bijna helemaal donker geschminkt, en zagen er hoogstens een beetje smoezelig uit. Ze waren, vooral van een afstandje, nauwelijks te onderscheiden van de voluit blackface-pieten. Bovendien droegen die roetveegpieten ook nog ‘gewoon’ afropruiken. Als de organisatie van de intocht serieus aan de kritiek van anti-racisme activisten tegemoet wil komen, en serieus werk wil maken van “een feest voor alle kinderen”, zoals ze zelf zeggen, dan zal er dus meer moeten gebeuren. Dan moeten alle referenties naar de tot slaaf gemaakte mensen van Afrikaanse afkomst verdwijnen, en dus ook de afropruiken en de pagepakjes. In Amsterdam is bijvoorbeeld gekozen voor een nieuwe figuur bij de intocht, een Spaanse edelman, en daarmee zijn alle raciale kenmerken verdwenen.

In juni 2018 vond er een gesprek plaats tussen activisten van No More Blackface Leiden, het Centrummanagement Leiden en het intochtcomité Sinterklaas in Leiden. Daarin werd door het Centrummanagement aangegeven dat men de verandering naar Roetveegpiet wilde doorzetten, omdat men "het gedoe" over Zwarte Piet beu is. Vanuit het intochtcomité gaf men aan dat er vrijwilligers waren die wel Roetveegpiet wilden zijn, maar dat er ook vrijwilligers waren die alleen Zwarte Piet wilden zijn. Er was vanuit de Zwarte Piet-groep wel druk geweest richting de anderen om geen overstap te maken naar Roetveegpiet. Er waren een paar vrijwilligers die gingen stoppen omdat de hele intocht in twee jaar tijd helemaal overgaat op Roetveegpieten. Men wilde geen gezamenlijke bijeenkomst met No More Blackface Leiden meer organiseren, omdat men bang was dat dit de interne spanningen alleen zou verergeren. No More Blackface Leiden heeft op haar beurt aangegeven dat de Roetveegpieten die in 2017 werden ingezet, niet voldoende Roetveegpiet waren. Ze waren namelijk nog steeds te donker geschminkt en hadden ook andere raciale kenmerken, zoals zwarte krullenpruiken. Er zijn tijdens dit gesprek geen afspraken gemaakt.

Eind september kreeg No More Blackface Leiden van Hans Genotte van Centrummanagement Leiden een email over de transformatie van Zwarte Piet naar Roetveegpiet. Bijgevoegd was een foto hoe het Centrummanagement "de verandering voor ogen ziet" (zie hieronder).

No More Blackface Leiden heeft eind oktober op deze email gereageerd met een heleboel vragen aan het Centrummanagement.

Hartelijk dank voor jouw mail. Vanwege de drukte en gezamenlijk overleg heeft het antwoord iets langer geduurd dan verwacht. Fijn ook dat je ons betrekt in het denken over de schoorsteenpieten met een foto. Wij zijn erg benieuwd hoe de schminksessies tot nu toe zijn verlopen, uit het nieuws hebben wij vernomen dat een aantal vrijwilligers geen feest voor ALLE kinderen wenst en daarom hun rol als vrijwilliger bij de intocht neer heeft gelegd. Heb jij hier nog reactie op? Echter hebben wij nog wel een aantal opmerkingen en vragen:
1. Wij begrijpen dat dit jaar 50% schoorsteenpiet zal spelen, en 50% zwarte piet. Helaas blijft dit geen afbreuk doen aan het racistische aspect van het feest. Wij betreuren het dan ook dat er dit jaar nog niet is gekozen voor een volledige afschaffing van het zwarte piet figuur.
2. Ook vragen wij ons af of iedere schoorsteenpiet er op deze manier uit zal zien? Of is daar nog een variatie in?
3. Over de schoorsteenpiet zelf hebben wij ook nog wat opmerkingen. In de menigte zal deze piet er helaas nog steeds erg donker uitzien en lijken op zwarte piet. Bovendien vragen wij ons af welk nut de afropruik heeft gezien het om een schoorsteenpiet gaat. Kunnen er ook andere kleuren en structuren van haar als pruik worden gebruikt? Hoe zullen daarbij de maillot, handschoenen en rest van het lichaam zijn? Zal er wel roet op de kleding te vinden zijn? De NTR is afgestapt van zwarte maillots en handschoenen, ik neem aan dat de intocht van Leiden dit voorbeeld volgt? Ik neem aan dat er ook geen rode lippenstift en oorbellen worden gebruikt?
4. Zijn er dit jaar nog andere geblackfacete figuren dan Piet, zoals Elvis en Rembrandt?
5. Komt de grote pop opnieuw?

Helaas kwam hier geen antwoord meer op. Begin november vroeg No More Blackface Leiden daarom per brief opnieuw gemeente Leiden om "per direct te stoppen met de promotie van het Zwarte Piet-racisme". Ook gemeenteraadsleden werden per brief gevraagd "de strijd tegen Zwarte Piet te ondersteunen".

Ik wil u erop wijzen dat 50 procent Zwarte Pieten nog steeds 100 procent racisme is. Ik heb begrepen dat de andere 50 procent van de Pieten bij de intocht in 2018 bestaat uit Schoorsteen- of Roetveegpieten. De Roetveegpieten bij de intocht van 2017 leken sterk op de Zwarte Piet-figuur. Als de Roetveegpieten in deze vorm terugkeren bij de intocht in 2018, dan zal ik moeten vaststellen dat deze intocht opnieuw voor 100 procent blackface-Pieten bevat.

Ik heb twee vragen aan u:
1. Bent u het met mij eens dat 50 procent Zwarte Piet-racisme nog steeds racisme is?
2. Bent u bereid om mijn brief aan het College van B&W te ondersteunen en bent u bereid om mee te werken aan het per direct afschaffen van het Zwarte Piet-racisme in de Leidse Sinterklaasintocht?

Naar aanleiding van de brieven zijn er gesprekken geweest met raadsleden van een aantal Leidse politieke partijen. Rembrandt Rowaan van Groenlinks sprak zich uit tegen Zwarte Piet. Voor zijn rol als raadslid zag hij echter alleen voor zich dat hij een compromis zou zoeken in de discussie. Ries Walraven van de SP sprak zich duidelijk uit tegen Zwarte Piet, en tegen geleidelijke verandering. Maar als er dan geleidelijk veranderd wordt, dan moet dat wel echt gebeuren, stelde ze. Ze was niet tevreden over de Roetveegpiet die in 2017 was gebruikt. Zij wilde dit ook in de gemeenteraad aan de kaak stellen. De fractie van de Partij voor de Dieren ging ook uit van het standpunt dat Zwarte Piet veranderen moet, en liet weten daar ook op toe te gaan zien. Gijs Holla van de PvdA reageerde alleen per email dat hij het eens was met de geleidelijke verandering van Zwarte Piet, maar daar geen verdere rol voor de PvdA-fractie in zag.

Onder het motto "50% Zwarte Pieten is nog steeds racisme" voerde No More Blackface Leiden een sociale media-campagne in de week voorafgaand aan de intocht.

Iedere weekdag had een thema, waarbij zo’n tien tweets werden verstuurd. Zie de Twitteraccount van No More Blackface Leiden. Maandag 19 november deel 1: de intocht. Dinsdag 20 november deel 2: de politiek. Woensdag 21 november deel 3: de zorg. Donderdag 22 november deel 4: cultuur en amusement. Vrijdag 23 november deel 5: de intocht.

No More Blackface Leiden liet via Facebook (zie hier en hier) weten dat de roetveegpieten van vorig jaar niet goed genoeg waren. Op de woensdag voor de intocht kreeg No More Blackface Leiden een antwoord van de burgemeester op de verzoeken in de open brief.

De keuzes over het uiterlijk van de pieten zijn gemaakt door de Stichting Sinterklaas in Leiden. Hierover is enkele jaren geleden een discussie georganiseerd tussen de voorstanders van verandering en tegenstanders. De conclusie was toen dat verandering geleidelijk zou moeten plaatsvinden. Nu heeft de Stichting daar een tijdpad aan verbonden. Dit jaar is een overgangsjaar en volgend jaar zullen er alleen roetveegpieten zijn. Ook met de vrijwilligers, die al jaren meewerken aan de intocht, is dit zo besproken. Het college begrijpt die lijn en steunt die ook. Dankzij de inspanningen van de Stichting Sinterklaas in Leiden en de vele Leidse vrijwilligers is de intocht van Sinterklaas ieder jaar weer een groot feest. Het college heeft er alle vertrouwen in dat dit ook dit jaar weer zo zal zijn.

In uw brief doet u daarnaast drie verzoeken.

Ten eerste doet u een oproep aan de leden van het college om niet deel te nemen aan de intocht zolang deze vergezeld gaat van zwarte pieten. Zoals te doen gebruikelijk is de burgemeester ook dit jaar aanwezig om Sinterklaas te verwelkomen.

Ten tweede vraagt u ons geen subsidie meer te verstrekken voor de intocht en het huis van Sinterklaas. De gemeente subsidieert de organisatie die, onder andere, het sinterklaasfeest organiseert. U begrijpt dat de subsidie voor dit jaar reeds is verstrekt. Volgend jaar zullen er alleen roetveegpieten zijn.

Ten derde verzoekt u dat de roetveegpieten er wezenlijk anders uit gaan zien dan de zwarte pieten. De transformatie naar roetveegpieten betekent ook dat er zal worden gekeken naar de aanschaf van andere kostuums.

Op de donderdag voor de intocht spraken activisten van No More Blackface Leiden in bij de gemeenteraadscommissie Onderwijs en Samenleving.

Sinterklaas, 5 december, zwart verdriet
Blackface, racisme, Zwarte Piet
Ik wil het met jullie hebben over een begrip
Dat niet alleen in Leiden speelt, landelijk is het ook hip
Het is een term gebaseerd op absurdisme
´HET GELEIDELIJK AFBOUWEN VAN RACISME´!
Ik zit ermee in mijn maag
En op mijn lippen brandt de vraag
Zoiets heftigs, onrechtvaardigs en onwettigs als racisme
Kan je dat afbouwen, of is het voorstellen daarvan puur sadisme?
[...] Vijftig procent zwarte pieten is honderd procent racisme
En roetveegpieten die bijna volledig zwart geschminkt zijn, vragen om activisme
Beste raadsleden, tijd om je uit te spreken
Een inclusief feest mag in Leiden niet ontbreken
Sta op tegen het absurdisme
Sta op tegen Zwarte Piet en het geleidelijk afbouwen van racisme

Na de inspreekster van No More Blackface Leiden gaf burgemeester Henri Lenferink antwoord op een vraag van de SP Leiden.

Ries van Walraven (SP): Vorig jaar begreep ik, was er al begonnen met het afbouwen van Zwarte Piet en toen heb ik in de stad rondgelopen en toen heb ik eerlijk gezegd die roetveegpieten helemaal niet kunnen ontdekken. [...] wat is nu eigenlijk het kenmerk van de roetveegpieten? [...]
Burgemeester Henri Lenferink: Bij de Zwarte Piet wordt er een onderlaag aangebracht en wordt die helemaal zwart gemaakt. En bij de roetveegpiet gebeurt met ander materiaal en minder zwart, dat is de achtergrond. [...] We hebben hier in de stad vind ik een aantal jaren geleden een hele goeie discussie met elkaar gevoerd waar mensen vanuit verschillende invalshoeken op een respectvolle wijze met elkaar het debat hebben gevoerd. Dat vond ik echt heel mooi. En de uitkomst daarvan was ja wij gaan veranderen. Maar dat doen we stap voor stap en dat is ook belangrijk. [...] En de mensen achter de inspreekster, die dat zojuist ook weer zo charmant heeft gedaan, die heeft ook niet zo heel lang geleden, in een gesprek met mij en voormalig wethouder Strijk ook gezegd ja mooi die geleidelijke overgang maar daar zit geen concreet tijdspad aan. Nou, daar had ze gelijk in, dus wij ook daarmee in gesprek gegaan met het Centrummanagement die feitelijk ook de zaak organiseert en de stichting zelf die dan de intocht verzorgt. Daar hebben we een gesprek mee gehad en de organisatie heeft toen samen met Centrummanagement gezegd we gaan nu over in twee jaar. Dus dat betekent dat je het eerste jaar 50% roetveegpieten en het tweede jaar 100%. Betekent overigens ook dat sommige mensen die binnen die organisatie soms heel lang hebben meegewerkt dat niet gaan meemaken, die stoppen daarmee. [...] Daarbij komt ook dat het uiterlijk vanaf volgend jaar ook anders wordt, omdat er ook andere pakken beschikbaar komen op dat moment, zodat de hele uitstraling ook anders wordt. En ik hoop dat we op die manier weer een nieuwe start maken, een doorstart maken met de Sinterklaasintocht die voor alle kinderen heel plezierig kan zijn en waarbij het plezier van de kinderen weer voorop hoort te staan. En dat we de discussie die landelijk de sfeer vergiftigd, dat we die hier achter ons kunnen laten.

De dag voor de intocht zette No More Blackface Leiden op Twitter en Facebook een waarschuwing dat in andere steden extreem-rechtse actiegroepen de intochten hadden geïnfiltreerd en dat er geweld was gepleegd van pro-Zwarte Piet activisten richting vreedzame anti-Zwarte Piet activisten. Men verzocht de burgemeester niet toe te staan dat dit in Leiden zou gebeuren.

Tijdens de intocht rolden sympathisanten van No More Blackface Leiden een spandoek uit op de Churchillbrug waar de boten met Sinterklaas en de Pieten onderdoor voeren. No More Blacface Leiden rapporteerde op Facebook dat ze Zwarte Pieten, extreem-rechtse Pieten, blackface ballonnen en Golliwogs had gezien. Doorbraak sprak van een "net zo racistische intocht als voorheen".

Tijdens de intocht liepen waarnemers van No More Blackface Leiden rond die inspecteerden hoe de Pieten er dit jaar uitzagen. Dat heeft geresulteerd in deze rapportage.

2019 (aanvulling op de eerdere tekst)

In 2019 heeft No More Blackface Leiden geen demonstraties georganiseerd. Onze activiteiten zijn grofweg in te delen in: rapportage, contact met de gemeente, “in de etalage”-campagne, en brieven schrijven. Verder is er nog te melden dat er dit jaar weliswaar geen extreem-rechtse Zwarte Pieten bij de intoch aanwezig waren, maar dat we wel meer last hebben gehad van racistische en soms bedreigende reacties online.

Rapportage

De eerste maanden van het jaar hebben wij hard gewerkt om een rapportage over de intocht en het Huis van Sinterklaas in 2018 te maken. Niet alleen hebben wij een verslag geschreven over wat onze waarnemers was opgevallen, ook hebben wij achtergrondstukken geschreven over de geschiedenis van strijd tegen Zwarte Piet, en onze eerdere activiteiten in Leiden. Al deze stukken zijn op deze website geplaatst. De rapportage met bijbehorende website is op 3 mei gelanceerd op een bijeenkomst in de Vrijplaats Leiden.

Op 13 juni presenteerden we onze rapportage in de Leidse gemeenteraad, in de commissie Leefbaarheid en Bereikbaarheid. We spraken daar in.

Inspreektekst:
Om te beginnen met de conclusie van het onderzoek: er is nog steeds blackface. Van de Pieten is in 2018 veertig procent Roetveegpiet. Maar toch gebruiken veel Roetveegpieten nog steeds raciale kenmerken. Veel Roetveegpieten zijn bijna zwart geschminkt, ze dragen een afropruik, ze dragen zwarte maillots en zwarte handschoenen. Dat verwijst naar mensen van Afrikaanse afkomst, naar hun huid en naar hun haar. Van alle Pieten is slechts twee procent racismevrij. Ook de versiering bij de intocht is nog racistisch in 2018. Er zijn bijvoorbeeld karikaturale Zwarte Pieten-poppen. Daarnaast zijn er vijftien niet-officiële Pieten van de Zwarte Pieten Actiegroep, stereotiep uitgedost. Ze lopen direct achter de stoet, achter de veegwagen en tonen in de Haarlemmerstraat ongestoord hun spandoeken. […] De intocht van 2019 vraagt om meer voorbereiding. Om die voorbereidingen gaat het ons nu. Als actiegroep willen we wijzen op het proces van de veranderingen en de knelpunten die wij zien. Met proces bedoelen we de ontwikkelingen die gericht zijn op het verdwijnen van Pieten met racistische kenmerken, binnen de afgesproken tijd. Daarom spreken wij in, geachte commissie. Daarom doen we een dringend beroep op de raadsleden. Beste raadsleden, ondersteun actief het afschafbeleid van de gemeente. Monitor de uitvoering voor dit jaar. Draag ook bij aan het verdwijnen van Zwarte Piet uit het hele Leidse straatbeeld, niet alleen uit de intocht.

Raadsleden van de PvdA, PvdD en CDA stellen vragen. Sleutelstad berichtte over de raadsvergadering.

De heer Jermoumi vraagt hoe het overleg met de gemeente verloopt. Zijn de aanbevelingen al bij het college genoemd en is er mogelijk geen gehoor gekregen?
Mevrouw Van Schaik heeft begrepen dat er eerder moet worden begonnen met de intocht van Sinterklaas. Is No More Blackface betrokken geweest bij de intocht in het jaar 2018 en is men bereid om betrokken te worden bij de intocht voor het jaar 2019?
Uit het onderzoek blijkt dat 2% van de zwarte pieten racismevrij was. Is het de bedoeling dat die 2% 100% wordt? Is er dan sprake van een ander type zwarte piet dan de roetveegpieten?
Mevrouw Heijnen heeft uit de rapportage begrepen dat roetveegpieten toch nog raciale kenmerken kunnen hebben. Hoe verloopt het contact met de gemeente daarover?
Mevrouw Blaauw antwoordt dat op de website staat met wie en met welke frequentie er overleg met de gemeente is gevoerd. De bereidheid om met de gemeente overleg te voeren zal besproken moeten worden. Het streven is om 100% racismevrije pieten te realiseren op basis van de belofte van de gemeente en het gemeentebeleid. In feite gaat het erom dat de figuur Zwarte Piet verdwijnt zodat alle raciale kenmerken niet meer aanwezig zijn. Een roetveegpiet kenmerkt zich door drie vegen op het gezicht.

Eind november, bij de komende Sinterklaasintocht, zijn er helemaal geen Zwarte Pieten meer, zo is eerder afgesproken. De tegenstanders van Zwarte Piet zijn er niet gerust op en dringen aan op verdere stappen. Niet alleen moeten de roetvegen beperkt blijven tot een stuk of drie, ook alle andere raciale kenmerken moeten achterwege blijven, zo betogen ze.
Burgemeester Lenferink denkt dat het bij de komende intocht, ondanks bovengenoemde zorgen en constateringen, beter zal gaan. Onder meer omdat de hulpjes van Sinterklaas nieuwe pakken krijgen. Leiden sluit aan bij de uitstraling van de Amsterdamse Pieten. Die trekken bij de intocht sinds enkele jaren uitgedost als Spaande edellieden de stad in.

Quotes uit het interview sleutelstad:
“- Jullie zeggen ze moeten eigenlijk helemaal geen raciale kenmerken meer hebben. […] Dus die 50% bij de intocht roetveegpieten, daarvan hebben jullie geconstateerd slechts 2% had geen raciale kenmerken. […] Nou zal dat dit jaar nog een flinke dobber worden om dat helemaal uit te bannen.
- Ja daarom zijn we er ook vroeg bij. Eigenlijk, van dat vraagt toch meer management denk ik ook, en meer aandacht ook van de raad om daar aandacht aan te besteden. Daarom hebben we ook de knelpunten opgenoemd die wij zagen, dat het dus ook goed voorbereid wordt dat inderdaad het beleid wordt uitgevoerd.”

Contact gemeente, het Centrummanagement en Stichting Sinterklaas in Leiden (SIL) over de intocht en het Huis van Sinterklaas

In september bericht de lokale nieuwszender Unity dat er een gesprek zal worden gevoerd over het uiterlijk van de Pieten. Geen van de drie neemt echter contact op met NMBL. Op 28 oktober stuurt een van onze woordvoerders daarom een brief naar alle gemeenteraadsleden.

Nog even ter herinnering: in 2018 was geen 50 %, maar 40 % roetveegpiet. Bovendien hadden vele figuren nog raciale kenmerken. Zoals afropruiken, zwarte maillots, zwarte handschoenen, gouden oorbellen. De pieten die als roetveegpieten meededen, waren in hun variatie verwarrend. Een roetveegpiet is voor te stellen met 3 vegen over het gezicht. Bij veel van deze pieten werd veel meer schmink gebruikt. Zodoende leken sommigen nog veel op de traditioneel zwarte pieten. Van alle Pieten waren slechts twee procent racisme-vrij. Ook de versiering (zoals zwarte pietenpoppen) bij de intocht was nog racistisch. Daarnaast waren er vijftien niet-officiële Pieten van de Zwarte Pieten Actiegroep, uitgedost met stereotiep racistische kenmerken. Ze liepen direct achter de stoet, achter de veegwagen en konden in de Haarlemmerstraat ongestoord hun spandoeken tonen.[…] Wij doen als betrokken No More Blackface Leiden een dringend beroep op u allen om nogmaals uw volle aandacht te richten op de intocht van Sinterklaas om er voor te zorgen dat ALLE Pieten ontdaan zijn van racistische kenmerken. Het gaat erom dat Alle kinderen de verjaardag van Sinterklaas als feest kunnen beleven. Het vraagt van u extra aandacht omdat bij veranderingen de oude gewoontes nog niet ver weg zijn. Wij vragen ook uw aandacht en zorg voor de openbare gebouwen waar alleen pieten zónder racistische kenmerken meedoen. En we vragen uw expliciete waardering voor de winkels die géén pieten met racistische kenmerken in hun etalages tonen of als cadeaupapier gebruiken. Graag horen we van u hoe u zich hier actief mee bezig gaat houden. Voor overleg kunt u op ons rekenen.
(brief is niet online gepubliceerd)

Op 31 oktober stuurden wij een brief aan het Centrummanagement en SIL, die samen de intocht en het Huis van Sinterklaas organiseren. Op 12 november kregen we antwoord van het Centrummanagement en Sinterklaas in Leiden.

Dat brengt ons bij de vraag in hoeverre de Pieten bij de Leidse intocht van 2019 vrij zullen zijn van raciale kenmerken. Wij zijn er benieuwd naar in hoeverre u rekening gaat houden met onze rapportage. In die rapportage hebben wij vijf aanbevelingen gedaan voor de intocht van dit jaar. […] Wij hebben een aantal vragen aan u:
– Kunt u zich vinden in deze vijf aanbevelingen?
– Kunt u ons duidelijk maken hoe u rekening gaat houden met deze aanbevelingen?
– Welke garanties kunt u ons geven dat de toezegging van 100 procent roetveegpieten (zonder raciale kenmerken!) bij de intocht van 2019 ook echt nagekomen gaat worden?
(brief is niet online gepubliceerd)

Dank voor uw mail. Namens CML en Stichting Sinterklaas Intocht Leiden (SIL) reageren wij met deze mail inzake de activiteiten mbt de Intocht en het Huis van Sinterklaas. Zoals u weet wordt de intocht van Sinterklaas en het Huis van Sinterklaas georganiseerd door Stichting Sinterklaas Intocht Leiden (SIL). Bij alle activiteiten zijn er alleen roetveegpieten / schoorsteenpieten. Zo gaan we terug naar het oorspronkelijke Sinterklaasverhaal. Zoals eerder aangegeven heeft de Stichting besloten om binnen twee jaar de zwarte piet te vervangen door schoorsteenpieten, een verandering die in stappen reeds in gang is gezet en dit jaar dus zijn afronding krijgt. De Stichting Sinterklaas Intocht Leiden (SIL) hebben dit besluit genomen omdat zij het belangrijk vinden dat het een kinderfeest blijft voor iedereen, waar iedereen zich welkom voelt en niemand wordt uitgesloten. CML en Stichting Sinterklaas Intocht Leiden (SIL) kunnen geen invloed uitoefenen op publieke ruimtes maar hebben hun achterban (ondernemers van de binnenstad) verzocht om de bovenstaande lijn te volgen. (brief is niet online gepubliceerd)

Inspectie bij de intocht en het Huis van Sinterklaas

Op 16 november waren er waarnemers aanwezig bij de Leidse intocht. Op 25 november gingen waarnemers naar het Huis van Sinterklaas. Wat hun bevindingen waren valt in het rapportage-deel van de website te lezen. Doorbraak plaatste op 29 november een artikel over de intocht en het Huis van Sinterklaas.

Uit dat artikel:
Dus ja: er is vooruitgang, geen egaal geschminkte Zwarte Pieten meer bij de intocht. Maar nee: het is nog steeds niet voldoende. Het is teleurstellend dat er nog steeds donker geschminkte Pieten, Pieten met zwarte kroes- en krullenpruiken, zwarte handschoenen en zwarte maillots rondlopen bij de intocht. De gemeente Leiden, SIL en het Centrummanagement hadden de kans om dit jaar echt te breken met Zwarte Piet. Maar nog steeds is dat niet gedaan, nog steeds moet er gemonitord en kritiek gegeven worden in Leiden. We moeten nog steeds op vele fronten strijden: winkels met Zwarte Piet-etalages, Zwarte Piet-feesten, Zwarte Pieten-bands; en ook de gemeentelijke intocht en het Huis van Sinterklaas zijn nog steeds niet racisme-vrij. Wij, en velen met ons, zijn het behoorlijk zat dat we voor elke milimeter verandering telkens opnieuw moeten vechten. Al bijna een eeuw is er kritiek op en strijd tegen Zwarte Piet, strijd die door voornamelijk zwarte mensen wordt gedragen. De huidige golf van protesten, als we uitgaan van de arrestatie van Jerry Afriyie en Quinsy Gario als beginpunt van deze beweging, duurt al meer dan 8 jaar. Het is niet moeilijk of ingewikkeld om nu eindelijk eens helemaal te stoppen met het Zwarte Piet-racisme, en die beledigende, kwetsende en pijnlijke kanten van het Sinterklaasfeest in de prullenbak te gooien. Een feest voor iedereen, voor ieder kind, is wat wij eisen. Dus we zeggen: donder op met je Zwarte Pieten!

Brieven schrijven

NMBL had in de rapportage over 2018 al aangekondigd om het afgelopen jaar ook aandacht te gaan hebben voor andere activiteiten in Leiden waar Zwarte Pieten worden ingezet. Dit jaar hebben we dan ook melding gemaakt van Zwarte Pieten-feesten en -shows, Zwarte Pietenbands en de aanwezigheid van Zwarte Pieten bij een hardloopwedstrijd. Onder een apart kopje beschrijven wij daarnaast onze “in de etalage”-campagne. Veel van deze evenementen zijn bij ons onder de aandacht gebracht door volgers van onze facebookpagina, waaronder veel Leidenaren die ook tegen Zwarte Piet zijn.

Op 10 oktober werden wij bekend met een aankondigingsflyer van een Zwarte Piet-feest op 24 november in Partycentrum de Zijl. Extra opvallend aan de flyer was dat de gemeente Leiden vermeld stond onder het kopje “met dank aan”. Het gebouw is immers bij de gemeente in bezit en wordt verhuurd aan het partycentrum. Als op dit feest Zwarte Pieten zouden worden ingezet, zou dat in strijd zijn met het beleid van de gemeente om geen Zwarte Pieten meer in te zetten. We stuurden de Leidse gemeenteraad, burgemeester Henri Lenferink, en het Partycentrum een brief hierover. Ook riepen we anderen op dit te doen.

Uit de brief:
Hierbij klaag ik zowel bij het partycentrum als bij de gemeente Leiden over de dreigende aanwezigheid van Zwarte Pieten tijdens dit Sinterklaasfeest. De gemeente Leiden heeft een aantal jaar geleden besloten om het aantal Zwarte Pieten tijdens de Leidse Sinterklaasintocht geleidelijk af te bouwen. Voor dit jaar heeft de gemeente toegezegd dat Zwarte Piet helemaal zal zijn verdwenen uit de lokale intocht. En juist dit jaar komt partycentrum De Zijl met aankondigingen van een Sinterklaasfeest waarop alleen maar traditionele Zwarte Pieten zijn te zien. Dat gaat niet alleen dwars tegen het afbouwbeleid van de gemeente in, maar staat ook haaks op de aankondiging van de publieke omroep NTR dat er bij het Sinterklaasjournaal en tijdens de landelijke Sinterklaasintocht in Apeldoorn alleen maar roetveegpieten zullen worden ingezet. […] Ik vraag hierbij aan partycentrum De Zijl om alle Zwarte Piet-figuren uit het Sinterklaasfeest op 24 november te verwijderen. Niet alleen Zwarte Piet-personen, maar ook alle andere Zwarte Piet-beeltenissen en versierselen. Ik vraag hierbij aan de gemeente Leiden om erop toe te zien dat partycentrum De Zijl zich houdt aan het gemeentelijke beleid om de Zwarte Piet-figuur in 2019 te verbannen uit alle openbare activiteiten.

Op 16 oktober stuurden wij een brief over de grote Martino's Sinterklaasshow, een ander feest in Leiden op 24 november. Uit de website van het bedrijf dat achter de show zit, de Wolf Entertainment, blijkt dat bij hun evenementen veelvuldig Zwarte Pieten worden ingezet. Ook de Wolf Entertainment en het Groenoord dat de zaal ter beschikking stelde voor dit feest, kreeg een brief van ons, en we riepen ook anderen op om brieven te sturen.

Daarmee saboteert het bedrijf het streven van de gemeente Leiden om de racistische karikatuur Zwarte Piet in 2019 helemaal af te schaffen. De actiegroep No More Blackface Leiden (3) roept iedereen op om te protesteren tegen het blackface-racisme van De Wolf Entertainment. […] Er is voor de gemeente nog een hoop werk te doen om te bereiken dat het Zwarte Piet-racisme in 2019 helemaal verdwijnt uit de intocht, aldus de actiegroep. Met de blackface-shows van De Wolf Entertainment dreigt in elk geval volkomen de verkeerde weg te worden ingeslagen. Daarom is het broodnodig om daartegen in actie te komen. Doe ook mee en mail de onderstaande brief naar De Wolf Entertainment, zaalverhuurder Het GroenOord, burgemeester Lenferink en de Leidse gemeenteraad.

Van Partycentrum de Zijl, Wolf Entertainment, en zaalverhuurder Het GroenOord kregen wij geen reactie. De gemeente Leiden, in de persoon van de bestuursadviseur van burgemeester Lenferink, reageerde wel over Zwembad de Zijl op 21 oktober, en over het feest in Het GroenOord op 21 november.

Onderstaand Sinterklaasfeest in zwembad De Zijl wordt niet door ons georganiseerd, maar door een huurder van onze accommodatie. Stichting Sinterklaas organiseert in Leiden de intocht. Over de aanwezigheid van zwarte pieten is enkele jaren geleden een discussie georganiseerd tussen de voorstanders van verandering en tegenstanders. De conclusie was toen dat verandering geleidelijk zou moeten plaatsvinden. De Stichting heeft daar een tijdpad aan verbonden. Dit jaar zullen er alleen roetveegpieten zijn. Wij ondersteunen nadrukkelijk deze lijn.
Wij hebben de huurder geïnformeerd over deze lijn en verzocht om deze ook te volgen.

Het sinterklaasfeest in het GroenOord 'Work & Play' wordt niet door ons georganiseerd, maar door een huurder van deze accommodatie. Stichting Sinterklaas organiseert in Leiden de intocht. Over de aanwezigheid van zwarte pieten is enkele jaren geleden een discussie georganiseerd tussen de voorstanders van verandering en tegenstanders. De conclusie was toen dat verandering geleidelijk zou moeten plaatsvinden. De Stichting heeft daar een tijdpad aan verbonden. Dit jaar waren er alleen roetveegpieten bij de intocht. Wij ondersteunen nadrukkelijk deze lijn. Wij hebben de verhuurder en de organisator geïnformeerd dat we het op prijs zouden stellen als deze lijn zou worden gevolgd.

Op 23 november kregen wij van een paar volgers van onze facebookpagina de tip dat er een Zwarte Pieten band op de markt in het centrum van Leiden speelde. Na wat uitzoekwerk kwamen we erachter dat dit de band Herriemonie was. We schreven een brief naar de muziekvereniging Crescendo waar Herriemonie onderdeel van is, en naar de Koninklijke Nederlandse Muziek Organisatie (KNMO), waar de muziekvereniging lid van is. De KNMO zou op 7 december een jaarlijks congres houden met als thema “diversiteit en inclusiviteit”. Ook actiegroep Doorbraak deelde de oproep.

Uit de brief:
Uw muziekvereniging is lid van de Koninklijke Nederlandse Muziek Organisatie (KNMO). Op zaterdag 7 december 2019 houdt de KNMO haar jaarlijke congres, in het bijzijn van minister Ank Bijleveld van Defensie. Het thema van dit congres is dit jaar “diversiteit en inclusiviteit”. In schril contrast met dit thema staat het optreden van de blaaskapel Herriemonie als Zwarte Pieten-band. Zwarte Piet is een racistische karikatuur van mensen van Afrikaanse herkomst. De Zwarte Piet-figuur kwetst, vernedert en beledigt zwarte mensen, en confronteert kinderen en volwassenen met racistische beeldvorming. Door de Zwarte Piet-figuur te gebruiken worden zwarte kinderen en volwassenen uitgesloten van het Sinterklaasfeest. Dat feest geeft hen een onveilig en pijnlijk gevoel. Elk jaar opnieuw worden zwarte kinderen en volwassenen uitgemaakt voor Zwarte Piet. Ze worden met die figuur bespot en belachelijk gemaakt. Zwarte Piet staat voor racisme en uitsluiting, en staat haaks op het thema “diversiteit en inclusiviteit” van het KNMO-congres. Steeds meer mensen, steeds meer gemeenten (waaronder de gemeente Leiden), steeds meer organisaties zien in dat de Zwarte Piet-figuur moet worden afgeschaft. De publieke omroep NTR heeft dit jaar besloten om alleen roetveegpieten te gebruiken tijdens het Sinterklaasjournaal en bij de landelijke Sinterklaasintocht in Apeldoorn. Vrijwel alle grote winkelketens zijn gestopt met het gebruik van Zwarte Piet bij hun promotie- en verkoopmateriaal. Ook internationaal is er veel protest tegen Zwarte Piet. Het is daarom hoog tijd dat ook uw muziekvereniging Zwarte Piet in de ban gaat doen.
Ik verzoek u als muziekvereniging om de racistische Zwarte Piet-figuur niet langer meer in te zetten tijdens evenementen, optochten en andere activiteiten. Ik heb bovendien de KNMO verzocht om er bij al de KNMO-leden, waaronder uw vereniging, op aan te dringen om niet langer meer Zwarte Pieten-bands in te zetten.

Op 24 november was de Pepernotenrun in Leiden. Nadat een van onze Facebook-volgers ons alert maakte op aanwezig Zwarte Pieten tijdens de loop, schreven wij een brief naar organisator Zorg en Zekerheid en Leiden Road Runners.

Uit de brief:
Steeds meer mensen spreken zich uit tegen het Zwarte Piet-racisme, op de werkvloer, op straat, in de privé-omgeving, in het onderwijs, in de media. De publieke omroep NTR heeft Zwarte Piet afgeschaft in het Sinterklaasjournaal en bij de landelijke Sinterklaasintochten. Steeds meer gemeenten, zoals Amsterdam, Rotterdam en Utrecht, zijn overgegaan op roetveegpieten. Ook de gemeente Leiden hoort daar bij. Tijdens de Leidse intocht op 16 november 2019 deden er alleen maar roetveegpieten mee. Daarnaast zijn veel grote winkelketens inmiddels gestopt met de verkoop van Zwarte Piet-producten. Helaas gaat u met uw beslissing zwarte pieten in te zetten lijnrecht in tegen de gemeentelijke lijn om in de openbare ruimte geen Zwarte Pieten meer te gebruiken en te tonen. De loop bevatte Zwarte Piet, hetgeen een racistische karikatuur is en daardoor beledigend en kwetsend voor zwarte mensen. Ik wens niet geconfronteerd te worden met dit Zwarte Piet-racisme. Ik neem aan dat u met uw onderneming niet geassocieerd wenst te worden met racisme en racistische uitingen.

Op 28 november deden we opnieuw een oproep, ditmaal om een brief te sturen aan de Leidse Maretoeters, een Zwarte Pieten-band die niet meer in Leiden wil optreden vanwege de verandering naar roetveegpieten, en die uit principe alleen als Zwarte Pieten wil optreden.

In de etalage

Dit jaar richtten we ons ook op winkels met racistische afbeeldingen in hun etalages. Etalages maken immers onderdeel uit van de publieke ruimte, niet alleen kijkt men vanuit die publieke ruimte direct in de etalage, de etalages van winkels zijn juist bij uitstek bedoelt om klanten naar binnen te lokken. Daarnaast gebruiken sommige winkels de openbare ruimte voor hun winkel, bijvoorbeeld de stoep, als verlengstuk van hun eigen etalage. Om racisme uit de openbare ruimte te weren, is het dus ook nodig dat winkels in hun etalages geen Zwarte Piet-afbeeldingen gebruiken. Met behulp van onze facebookvolgers identificeerden wij dertien winkels waar Zwarte Pieten in de etalage zichtbaar waren. Hiervan hebben wij er twaalf aangeschreven.

Uit de brieven:
Geachte ondernemer,
In de etalage van [naam winkel] in Leiden trof ik onlangs een Zwarte Piet-[product] aan. Hierbij maak ik bezwaar tegen de aanwezigheid van die Zwarte Piet-[product] in uw etalage. Zwarte Piet is een racistische karikatuur van mensen van Afrikaanse herkomst. Deze karikatuur dient te verdwijnen. Steeds meer mensen spreken zich uit tegen het Zwarte Piet-racisme, op de werkvloer, op straat, in de privé-omgeving, in het onderwijs, in de media. De publieke omroep NTR heeft Zwarte Piet afgeschaft in het Sinterklaasjournaal en bij de landelijke Sinterklaasintochten. Steeds meer gemeenten, zoals Amsterdam, Rotterdam en Utrecht, zijn overgegaan op roetveegpieten. Ook de gemeente Leiden hoort daar bij. Tijdens de Leidse intocht op 16 november 2019 deden er alleen maar roetveegpieten mee. Daarnaast zijn veel grote winkelketens inmiddels gestopt met de verkoop van Zwarte Piet-producten.
Helaas gaat u met uw onderneming lijnrecht in tegen het gemeentelijke beleid om in de openbare ruimte geen Zwarte Pieten meer te gebruiken en te tonen. Uw etalage bevat Zwarte Piet, hetgeen een racistische karikatuur is en daardoor beledigend en kwetsend voor zwarte mensen. Ik wens niet geconfronteerd te worden met dit Zwarte Piet-racisme in uw etalage. Ik neem aan dat u met uw onderneming niet geassocieerd wenst te worden met racisme en racistische uitingen.
Daarom verzoek ik u om de Zwarte Piet-[product] zo snel mogelijk te verwijderen. Ook verzoek ik u om geen Zwarte Piet-producten en -versierselen in de rest van uw winkel te hebben.

De melding van de dertiende winkel (een Spar-filiaal) kwam net te laat binnen om nog meegenomen te worden. Vijf winkels, een opticien, een chocoladeletter winkel, een juwelier, een patisserie/ijssalon en een bonbonnerie verwijderden na onze oproep de Zwarte Piet-producten uit de etalage. De meeste winkeliers deden dit zonder verder contact met ons op te nemen, maar van enkelen kregen wij een reactie. Daarbij werd door de ene winkel excuses gemaakt, van een andere winkel kregen wij een boze reactie.

Een zevental weigerde gehoor te geven aan onze vraag. Het ging hierbij om:
- Bloemenkiosk Oud Hollandt. Een zwarte piet-pop van anderhalve meter hoog op de stoep aan een lantaarnpaal gebonden.
- Klaassens. Zwarte Piet pop in de etalage.
- Olala Chocola. Zwarte Piet-figuren in etalage.
- Banketbakkerij Jacobs verkoopt een 'Pietentaart'.
- Leonidas Leiden: chocolade met racistische karikaturen in de etalage.
- Bakker van Maanen: racistische cupcakes en reclame met racistische 'Piet Fours'.
- Snijders Textiel/Mode: (2 november).

Op 5 december plaatste Doorbraak een verslag van deze campagne op de website, waarin zij melding deed van deze geslaagde campagne.

Uit het verslag:
Daarom begon NMBL, waaraan overigens ook Doorbraak meedoet, op 20 november met de campagne “In de etalage”. Bijna elke dag richtte NMBL via Facebook de schijnwerpers op een Leidse winkel die volhardde in het blackface-racisme. Er werden foto’s getoond van de etalages van die winkels, met daarin onder andere Zwarte Pieten-poppen, -gebak en -afbeeldingen. NMBL riep de lezers op om de betreffende winkel brieven te schrijven met het dringende verzoek om dat racisme te verwijderen. […] Het ‘seizoen’ mag dan vrijwel afgelopen zijn, de strijd is dat zeker niet. Een deel van de winkeliers mag dan volharden, maar de druk van de vele brievenschrijvers hebben ze zeer zeker gevoeld. Daar kunnen we volgend jaar weer verder op bouwen, totdat heel Leiden vrij is van het Zwarte Piet-racisme.

Gemeenteraadsleden

Op 27 oktober 2019 stuurde NMBL een email aan de gemeenteraad waarbij het rapport over 2018 inclusief aanbevelingen nogmaals onder de aandacht werd gebracht. Net zoals voorgaande jaren heeft NMBL met een aantal gemeenteraadsleden contact gehad over de campagne. We spreken met GroenLinks, de SP en de Partij van de Dieren. Deze gesprekken vonden eind november, begin december plaats, dus na de intocht van 2019. Deze Leidse fracties spreken zich al enige jaren uit tegen Zwarte Piet in Leiden, en voor een Sinterklaasfeest zonder racistische elementen. De landelijke Partij voor de Dieren heeft sinds enige tijd een standpunt tegen Zwarte Piet ingenomen, bij de landelijke SP en GroenLinks is dat nog niet het geval.

Wij doen als betrokken No More Blackface Leiden een dringend beroep op u allen om nogmaals uw volle aandacht te richten op de intocht van Sinterklaas om er voor te zorgen dat ALLE Pieten ontdaan zijn van racistische kenmerken. Het gaat erom dat Alle kinderen de verjaardag van Sinterklaas als feest kunnen beleven. Het vraagt van u extra aandacht omdat bij veranderingen de oude gewoontes nog niet ver weg zijn. Wij vragen ook uw aandacht en zorg voor de openbare gebouwen waar alleen pieten zónder racistische kenmerken meedoen. En we vragen uw expliciete waardering voor de winkels die géén pieten met racistische kenmerken in hun etalages tonen of als cadeaupapier gebruiken. Graag horen we van u hoe u zich hier actief mee bezig gaat houden.

Na afloop van de gesprekken stuurde NMBL een mail met alle informatie die we tot dan toe hadden verzameld over Zwarte Piet in Leiden in 2019.

Uit de mail van 4 december 2019.

Het gaat ons om de volgende zaken, die ik hieronder apart zal toelichten:
- de intocht en het Huis van Sinterklaas
- winkeliers met etalages met Zwarte Piet-poppen of -afbeeldingen.
- openbare Sinterklaasfeesten in Leiden waar Zwarte Pieten worden ingezet.
- de aanwezigheid van Zwarte Pieten-bands op openbare plekken.
Al deze punten zullen terugkomen in ons rapport dat we begin 2020 hopen af te hebben. […] De gemeente gaat over de invulling van de openbare ruimte en behoort zich sterk te maken tegen racistische uitingen en/of beeldtaal. Zwarte Pieten in de openbare ruimte horen niet, en de gemeente behoort hier tegen op te treden. Winkeletalages maken deel uit van die openbare ruimte, zij zijn immers zichtbaar vanuit die openbare ruimte. Winkeletalages met Zwarte Piet-afbeeldingen, Zwarte Pieten-bands op de Markt of op andere plekken die voor iedereen toegankelijk (zouden moeten) zijn, zijn in strijd met het roetveegbeleid van de gemeente. Openbare feesten, en/of reclame voor feesten in de openbare ruimte door middel van posters of flyers zouden geen Zwarte Pieten mogen bevatten, vinden wij.

Op 17 februari 2020 dienden de fracties van de SP en PvdD een aantal technische vragen in op basis van de informatie die ze van NMBL te horen hadden gekregen. Die vragen zijn op 26 februari beantwoord.

Met blijdschap zien we dat de inspanningen van het Leidse college de stapsgewijze overgang van het Sinterklaasfeest resultaat boeken. Tijdens de geslaagde, gezellige intocht van de goedheiligman werkte iedereen mee en volledig egaal geschminkte Pieten waren ver te zoeken.
We vinden de aanpak van de gemeente voor iedereen een goed voorbeeld. Ook voor organisaties en ondernemers die vrezen dat hun klant zwaar aan zo´n verandering tilt.
Antwoord college: De Stichting Sinterklaas in Leiden organiseert in Leiden de intocht. De keuze om bij de centrale intocht honderd procent roetveegpieten te gebruiken, is gemaakt door de Stichting Sinterklaas in Leiden die de intocht doet, samen met het Centrummanagement. Wij juichen dat van harte toe (we hebben nieuwe pakken aangeboden) en dragen uit aan anderen dat wij het op prijs stellen als men zich daarbij aansluit. Over de aanwezigheid van zwarte pieten is enkele jaren geleden een discussie georganiseerd tussen de voorstanders van verandering en tegenstanders. De conclusie was toen dat een verandering naar roetveegpieten geleidelijk zou moeten plaatsvinden en daar is toen een begin mee gemaakt. Twee jaar voor de afgelopen intocht is door de Stichting Sinterklaas in Leiden besloten een concreet tijdpad af te spreken, nl een periode van twee jaar. Vorig jaar waren er alleen roetveegpieten bij de intocht. Wij ondersteunen nadrukkelijk deze lijn.

De PvdD en de SP hebben toch nog wat te vragen en verzoeken het college zich aan wat antwoorden te wagen:
1. Wat vindt het college zelf van de voortgang die er gemaakt wordt met de overgang?
Antwoord college: Bij de officiële intocht is in twee jaar de overgang gemaakt naar 100% roetveegpieten. Dit is besloten door de Stichting Sinterklaas in Leiden er is, zoals hierboven aangegeven, dan ook geen gemeentelijk beleid op dit vlak. Het college vindt de overgangstermijn van twee jaar heel redelijk.
2. Er zijn in het verleden met No More Blackface Leiden afspraken gemaakt over de overgang. Hoe staat het met deze afspraken? Op welke vlakken is het college al verder dan afgesproken en zijn er onderdelen van de overgang waarop de afgesproken voortgang nog niet is bereikt?
Antwoord college: In 2018 heeft er een gesprek plaatsgevonden met No More Blackface Leiden om de koers van de Stichting Sinterklaas in Leiden uit te leggen. Er is niet afgesproken regelmatig met No More Blackface te overleggen.
3. Is er contact/overleg geweest met No More Blackface Leiden voordat Sinterklaas in Nederland aan kwam?
Antwoord college: Nee, zie het antwoord op vraag 2.
4. Zijn de in 2019 bereikte stappen in de overgang achteraf besproken met No More Blackface Leiden?
Antwoord college: Het college heeft geen overleg gehad met No More Blackface Leiden hierover, zoals bij vraag 2 aangegeven, was dit ook niet afgesproken. In 2018 heeft de Stichting Sinterklaas in Leiden besloten om van 50% roetveegpieten naar 100% roetveegpieten in 2019 over te gaan.
5. Tijdens de intocht waren er nog een behoorlijk aantal roetveeg-pieten erg donker geschminkt. Gaat deze tussenvorm in 2020 verdwijnen? Indien dit niet het geval is, wanneer dan wel?
Antwoord college: De Stichting Sinterklaas in Leiden is vorig jaar overgegaan naar 100% roetveegpieten, de kleur van de roetveegpieten kan per persoon verschillen.
6. Het was positief dat er tijdens de intocht geen afbeeldingen op ballonnen van de raciaal gekenmerkte Zwarte Piet stonden, en er waren ook geen poppen van een dergelijke figuur. Wel was er cadeaupapier met dergelijke afbeeldingen. De oude kist bij het Huis van Sinterklaas had ook van die afbeeldingen. De roetveegpieten hadden allemaal wel kroeshaar, zwarte maillots, zwarte handschoenen, en andere raciale kenmerken. Wanneer verdwijnen deze kenmerken?
Antwoord college: Vorig jaar zijn er nieuwe pakken door de Stichting Sinterklaas in Leiden aangeschaft. Stichting Sinterklaas in Leiden heeft naast de invoering van de roetveegpiet (geen egaal zwarte Pieten) er ook voor gekozen om de kroespruiken niet meer in te zetten. In 2019 zijn er veel pruiken voorbijgekomen, maar geen kroespruik. Verder volgt de Stichting Sinterklaas in Leiden voor wat betreft maillots en handschoenen het voorbeeld van Amsterdam. Daar zijn alle kleuren handschoenen en maillots toegestaan dus ook zwart.
Wat betreft het cadeaupapier, in 2019 is er cadeaupapier gebruikt waarop geen racistische kenmerken te zien zijn. Ook in de toekomst zal de Stichting Sinterklaas in Leiden gebruik maken van cadeaupapier zonder racistische kenmerken.
7. Diverse winkels in Leiden waren gedecoreerd met poppen en afbeeldingen van de Zwarte Piet met raciale kenmerken. 4 van de 10 winkels hebben aanpassingen gedaan na een kort gesprek met No More Blackface Leiden. We complimenten de ondernemers en No More Blackface voor deze gezamenlijke stap met wederzijds begrip. We hopen dat ondernemers nog meer geneigd zijn om de lijn van de gemeente Leiden te volgen als de gemeente zelf in gesprek gaat met de Leidse ondernemers. Is het college bereid met ondernemers een gesprek aan te gaan over de aanpassingen van de decoraties in etalages en winkelruimtes?
Antwoord college: Er is geen landelijk verbod op het gebruik van de figuur zwarte piet, er is ook geen gemeentelijk verbod. De Stichting Sinterklaas in Leiden volgt een lijn die de gemeente nadrukkelijk ondersteunt. Als ondernemers besluiten deze lijn ook te volgen, juichen wij dat van harte toe maar het blijft de vrije keuze van de ondernemer. Het ligt dan ook niet op de weg van de gemeente om ondernemers hierop aan te spreken.
8. Bij openbare feesten zoals in sportcomplex De Zijl waren nog steeds wel egaal geschminkte Zwarte Pieten. Ook hier zijn complimenten op zijn plaats voor de mails met de aansporing door gemeente om de lijn van de gemeente te volgen. Helaas hebben de uitbaters geen gevolg gegeven aan de mails van de gemeente. Liggen er verdergaande stappen in het verschiet richting de gebruikers van gemeentelijke gebouwen?
Antwoord college: Bij gemeentelijke gebouwen, zoals partycentrum De Zijl, is sprake van een uitbater die vervolgens de ruimte verhuurt aan derden. Gezien het feit dat er gebruik wordt gemaakt van een gemeentelijk pand doet de gemeente in deze gevallen een nadrukkelijk verzoek aan de organisatie om de lijn van de Stichting Intocht Sinterklaas Leiden te volgen. Er zijn geen verdergaande stappen mogelijk. Zie ook beantwoording vraag 7.
9. Bij verschillende winkelcentra en andere plekken in de openbare ruimte traden Zwartepietenbands op. Deze bandleden waren egaal zwart geschminkt. Aangezien het college deze vorm erkent als racistisch, is het college daarom bereid om in gesprek met de winkeliersverenigingen uit te leggen dat deze vorm van Zwarte Piet mensen kwetst en de bands die op deze manier optreden niet gewenst zijn?
Antwoord college: Het college ondersteunt de keuze van de Stichting Intocht Sinterklaas om roetveegpieten in te zetten omdat op deze manier het sinterklaasfeest een kinderfeest voor alle kinderen kan blijven. Zie verder de beantwoording van vraag 7.

Extreem-rechts, racistische en/of bedreigende reacties

Vorig jaar maakten wij melding van een extreem-rechtse Zwarte Pieten actiegroep die in Leiden in 2017 en 2018 verkleed als Zwarte Pieten in full blackface probeerden aan te sluiten bij de officiële intocht. Dit jaar hebben wij deze actiegroep gelukkig niet meer gezien bij de officiële intocht. Wel hebben wij dit jaar op een aantal momenten last gehad van extreem-rechts.

Voorafgaand aan onze bijeenkomst ter lancering van onze website en onze rapportage over 2018 kregen wij van de Leidse politie te horen dat er signalen waren dat extreem-rechtse actievoerders onze bijeenkomst wilden verstoren. De politie heeft toen met een auto bij de locatie voor de deur geparkeerd en actief mensen tegengehouden die zij als extreem-rechtse actievoerders herkenden die naar onze bijeenkomst op weg waren.

Toen wij onze rapportage presenteerden in de gemeenteraad op 13 juni 2019 was er naast onze inspreekster een extreem-rechtse inspreekster. Gemeenteraadsleden vroegen de voorzitter in te grijpen tijdens haar toespraak toen zij zich onbeschoft en neerbuigend uitliet over landelijke politici, de anti-Zwarte Piet beweging en onder andere het n-woord noemde. Toen dit onvoldoende gebeurde liep GroenLinks raadslid Asley North (tegenwoorder wethouder Duurzaamheid, Mobiliteit en Beheer Openbare Ruimte) uit protest weg uit de zaal. Achteraf verklaarde hij hierover in de commissievergadering.

De heer North deelt mee dat hij zich in alle mogelijke opzichten distantieert van de inbreng van [naam]. Zijn persoonlijke achtergrond is dat hij in een land heeft gewoond dat jarenlang is gespleten door apartheid en hij de argumenten die zijn genoemd, op grond daarvan, niet aan kan horen.

Gedurende de maanden daarna kregen wij op onze facebook pagina diverse racistische reacties binnen, waarvan sommigen bedreigend richting onze persoon. Onze facebook moderator heeft deze reacties telkens verwijderd, maar hier een aantal keer melding van gemaakt, bijvoorbeeld op 27 augustus en 4 november 2019.

Tegen de landelijke beweging vond een aanslag plaats op 8 november. Het congres van Kick Out Zwarte Piet (KOZP) werd daarbij aangevallen door zo'n 60 gemaskerde mannen met honkbalknuppels. Een van onze leden was hierbij aanwezig. Wij riepen op om als reactie de lokale Haagse KOZP te steunen in hun protest tegen Zwarte Piet bij de Scheveningse en Haagse intocht. Vanwege onze veiligheid reisden we zoveel mogelijk samen naar Den Haag.

Op onze in de etalage-campagne kwamen veel positieve reacties van lezers, maar ook een flink aantal negatieve. Een flink deel daarvan had racistische en/of bedreigende onderdelen. Onze facebook moderator heeft deze reacties verwijderd en gerapporteerd bij facebook.

Dit is helaas niet uniek. De landelijke zwarte activisten die zich de afgelopen tien jaar hebben uitgesproken tegen Zwarte Piet hebben, hebben al jarenlang honderden zo niet duizenden bedreigingen gekregen. Sommigen van hen reizen hierdoor niet meer met het openbaar vervoer. Er is meerdere malen aangifte gedaan, helaas lijkt dit nog niet te resulteren in een daling van de incidenten. Sterker nog, de gewelddadige aanval op het KOZP congres van afgelopen jaar was een nieuw dieptepunt.

In Leiden is het gelukkig tot nu toe niet zover gekomen, maar geenszins is uit te sluiten dat er onder de Leidse inwoners die zich negatief uitlaten over de strijd tegen Zwarte Piet ook mensen zitten die betrokken zijn bij het (online) terroriseren en bedreigen van met name zwarte activisten. Een scherpe veroordeling van deze praktijken door de parlementaire politiek is nodig, maar blijft tot nu toe uit, of wordt slechts slapjes ingestoken. Dit is de reden dat we dit jaar in ons rapport ook de incidenten hebben opgenomen die wij zijn tegengekomen. De Leidse politiek moet niet denken dat deze problemen in Leiden niet spelen. Ook in Leiden past een scherpe veroordeling van deze gang van zaken.

Black Lives Matter

Nu deze rapportage vanwege de coronacrisis lang op zich heeft laten wachten, is er ondertussen nog een activiteit in de stad te rapporteren, en dat is de Black Lives Matter-demonstratie van 14 juni 2020. Deze demonstratie is niet georganiseerd door mensen van No More Blackface Leiden, wij waren slechts aanwezig als deelnemers. Tijdens deze demonstratie is vanaf het podium door diverse sprekers volmondig opgeroepen tot het uitbannen van Zwarte Piet uit heel Leiden. Dit werd begroet door hartstochtelijk gejuich van de 2500 deelnemers aan deze demonstratie. Dit heeft eens te meer duidelijk gemaakt dat veel Leidenaren het meer dan zat zijn dat er nog steeds Zwarte Pieten aanwezig zijn in de stad. Wij zien dit dan ook als een krachtige oproep aan de gemeente, bedrijven, en inwoners, om voor eens en altijd te breken met Zwarte Piet.